به گزارش تحریریه مجله گردشگری ماژلان و به نقل از ایلنا، پدیده فرونشست زمین در تهران پدیده‌ای است که به صورت وضعی و آرام در وسعت بسیار زیاد در حال رخداد است و از آن به “زلزله خاموش” تعبیر می شود. کج شدن مقبره شاه‌عبدالعظیم جدیدترین اثر تخریبی این پدیده است که در صورت بی توجهی حجم تخریب بالاتر خواهد رفت.
کج شدن مقبره شاه‌عبدالعظیم به دلیل فرونشست زمین
سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور نسبت به بی‌توجهی مسوولان نسبت به وقوع “زلزله خاموش” در کشور هشدار داد. به گزارش ایلنا، محمد جواد بلورچی با بیان اینکه پدیده فرونشست زمین در تهران پدیده‌ای است که به صورت وضعی و آرام در وسعت بسیار زیاد در حال رخداد است، گفت: فرونشست زمین در تهران در برخی نواحی با ترک‌هایی همراه است که این ترک‌ها می‌تواند به ساختمان‌ها آسیب‌رسان و خطر‌آفرین باشد.
بلورچی با اشاره به کج شدن مقبره حضرت شاه‌عبدالعظیم (ع) گفت: منطقه‌ای که حرم حضرت عبدالعظیم در آن واقع است در حقیقت منطقه‌ای است که بالا آمدن سطح آب زیرزمینی در آنجا مشکل ایجاد کرده است، چراکه همه فاضلاب تهران همچنان به این منطقه تزریق می‌شود و در کانالی در حوالی شهر‌ری به سمت جنوب جمع‌آوری می‌شود و در زیرزمین حرکت می‌کند و باعث اشباع شدن زمین‌های منطقه می‌شود و قنات‌های خشک آن منطقه آبدار شده و ریزش می‌کنند و این ریزش‌ها در سطح منطقه خود را به صورت فروچاله‌هایی نشان می‌دهد و خسارت‌هایی را نیز به ساختمان‌ها در آن منطقه وارد می‌کند.
افزایش نرخ فرونشست زمین بدلیل برداشت بی رویه منابع آب‌های زیر زمینی
وی با بیان اینکه نرخ فرونشست زمین در سال‌های اخیر چندین برابر شده است، گفت: در سال ۸۴ بیشینه فرونشست زمین ۱۷ سانتی‌متر در سال بود که در سال ۹۲ به بیش از یک میلیمتر در روز رسید، یعنی سالانه ۳۶ سانتی‌متر زمین فرونشست می‌کند. و وسعت آن در نقاط مختلف شهر گسترش یافته و به سمت مناطقی راه یافته که در گذشته میزان فرونشست کمتری داشت.
این زمین‌شناس با بیان اینکه متاسفانه ماهواره‌هایی که تغییرات سطح زمین را اندازه‌گیری می‌کردند، متعلق به اروپا بودند که در حال حاضر در مدار نیستند، خاطرنشان کرد: فقط ماهواره‌های ژاپن، کانادا و آمریکا در مدار هستند که ما دسترسی به اطلاعات آنها نداریم از همین‌رو اطلاعات ما در خصوص فرونشست زمین مربوط به ۲۰۱۶ است و اطلاعات جدید‌تری نداریم و باید منتظر باشیم تا در پایان سال ۲۰۱۸ ماهواره‌های جدید اروپا در مدار قرار بگیرند تا براساس آن اندازه‌گیریهای دقیق را به دست بیاوریم، اما جی‌پی‌اس‌های سازمان نقشه‌برداری‌های کشور نشان می‌دهد که فرونشست زمین همچنان با نرخ بیش از ۱ میلیمتر در روز در دشت جنوب تهران در حال گسترش است.
این زمین‌شناس با بیان اینکه پدیده‌های مختلفی مانند فرونشست زمین عمدتا در مناطقی که بیشترین برداشت آب صورت گرفته شکل می‌گیرند، خاطرنشان کرد: فرونشست زمین تاثیرات منفی در شهر تهران داشته و در حقیقت فرونشست زمین پدیده‌ای است که با گرم‌شدن زمین و برداشت بیش از حد از منابع آب‌های زیرزمینی روز به روز دامنه آسیب‌هایش در شهر تهران بزرگتر و بیشتر می‌شود.
وی ادامه داد: در صورتی که در تابستان پیش‌رو با توجه به کمبود آبی که در کشور با آن مواجه هستیم بیشتر از گذشته به مخازن آب زیرزمینی فشار بیاوریم نرخ فرونشست زمین افزایش پیدا می‌کند و خطرات بیشتری برای همه در پی خواهد داشت، البته مسئله فرونشست زمین فقط برای دشت تهران نیست و در تمام دشت‌های کشور با توجه به برداشت بیش از حد آب‌های زیرزمینی برای مصارف کشاورزی فرونشست زمین نرخ فزاینده‌ای داشته است.
سخنگوی سابق زمین‌شناسی کشور با بیان اینکه نباید به بارندگی‌های خوب کشور در ماه‌های اخیر در برخی نقاط کشور دلخوش بود، تصریح کرد: در نواحی که در دشت‌ها فرونشست کرده‌اند، امکان تجمع آب‌زیرزمینی وجود ندارد و آبخوان دیگری در بالای منطقه فرونشست ایجاد می‌کنند و وزن این آبخوان باعث افزایش نرخ فرونشست در زمین آن منطقه می‌شود.
بلورچی با بیان اینکه بارندگی‌ها پس از خشکسالی برای زمین‌ها و آب‌خوان‌های کشور از دید من به عنوان یک زمین‌شناس مضر است، خاطرنشان کرد: باید هر چه سریعتر و به هر شکلی که می‌توانیم برداشت از آب‌های زیرزمینی را کاهش دهیم. ما بیش از سه برابر دیگر کشورهای جهان آب مصرف می‌کنیم.
وی با تاکید بر اینکه متاسفانه تفکر مصرف بیشینه را در فرهنگ کشورمان نهادینه کردیم، تصریح کرد: پدیده فرونشست زمین پدیده‌ای است که در تمام نقاط کشور از مناطق خشک بیابانی تا مناطق جلگه‌ای شمال کشور مانند گرگان در حال وقوع است همه دشت‌های کشور از حاشیه خلیج فارس شهر میناب تا مناطقی مانند سیرجان، زرند، کرمان، یزد، اصفهان، تهران، گرمسار تا نواحی شمالی کشور با مشکل فرونشست زمین مواجه هستند.
این زمین‌شناس با بیان اینکه برداشت آب‌های زیر زمینی بر زمین‌لرزه هیچ تاثیر مستقیمی ندارد، گفت: وقتی از آب‌های زیرزمینی بیش از حد برداشت می‌شود و زمین فرونشست می‌کند از آنجا که فرونشست در همه جا یکنواخت نیست و ممکن است، بخش‌هایی از یک ساختمان دو سانتی‌متر نشست کند و بخش‌های دیگر ۴ یا ۵ سانتی‌متر نشست کند، این اختلاف بین نشست‌ها باعث خرد شدن ساختمان می‌شود.
بلورچی ادامه داد: فرونشست زمین ساختمان‌ها را به زمین‌لرزه‌های کوچکتر حساس می‌کند به این معنی که اگر در گذشته با بروز زمین‌لرزه ۶ ریشتری در تهران یا شهرهای دیگر خطر را احساس می‌کردیم، اما در حال حاضر با وجود این نشست‌ها و آسیب‌هایی که به ساختمان‌ها وارد شده زمین‌لرزه‌های ۵ ریشتر هم می‌تواند خطرناک باشد، چرا که ساختمان‌ها استحکام خود را ندارند و متاسفانه کسی هم به این فرونشست‌ها که آن را زلزله خاموش می‌نامند، توجهی ندارد.
وی با بیان اینکه فرونشست زمین آرام آرام سرمایه‌های ما که همان ساختمان‌هایمان است را از بین می‌برد، خاطرنشان کرد: بارش‌های فراوان در بهار امسال می‌تواند هشداری برای گرمای بیش از حد زمین در تابستان باشد و باید بدانیم که منطقی رفتار کنیم و توجه کنیم که برداشت‌های بی‌رویه از آب‌های زیرزمینی و فرونشست زمین مانند دومینویی است که شروع آن با عدم مصرف منطقی کلید خورده است و گرمایش زمین سرعت برخورد و توسعه آن برای خراب کردن همه چیز را افزایش می‌دهد.
سخنگوی سابق سازمان زمین‌شناسی کشور با بیان اینکه ما در منطقه‌ای از جهان هستیم که گرما بر آن تاثیر بیشتری دارد، گفت: هندوستان در سال ۲۰۰۶ وزارت خشکسالی را تاسیس کرد به عقیده من ما هم باید بسیاری از سازمان‌هایمان را با هم ادغام کنیم و سازمان واحدی به نام وزارت خشکسالی ایجاد کنیم تا از اقدامات موازی‌کاری جلوگیری شود و به نتیجه مطلوب برسیم.
بلورچی تاکید کرد: در حال حاضر با مشکلات بسیار عدیده‌ای روبرو هستیم و متاسفانه در بخش‌هایی از کشور مانند خوزستان با تانکر آب‌رسانی می‌شود در حالی که کنار رودخانه‌ای مانند بهمن‌شیر قرار دارد و این نشان دهنده عدم مدیریت صحیح در محیط‌زیست است، چراکه همه چیز باید بر اساس اکوسیستم پایدار مستقر باشد و اگر رفتارهایی غیر از اکوسیستم پایدار انجام دادیم باید این قدرت و جسارت را داشته باشیم که آن از بین ببریم.