گردشگری ساوجبلاغ در یک نگاه ، گهواره روستاهای شگفت انگیز

گردشگری ساوجبلاغ بخشی از گردشگری های یک روزه اطراف تهران است که جاذبه های بسیاری مانند برج آرامگاهی روستای کردان ، بنای امامزاده جعفر هشتگرد نمونه هایی از آنها است.

 

گردشگری ساوجبلاغ در یک نگاه

شهرستان ساوجبلاغ با وسعتی در حدود ۱۰۲۲ کیلومتر مربع می باشد که از شمال به ارتفاعات البرز و شهرستان طالقان، از غرب به استان قزوین و شهرستان آبیک و نظرآباد و از شرق و جنوب به شهرستان کرج و از جنوب به شهرستان اشتهارد محدود می شود.

ساوجبلاغ دارای سه بخش چهار باغ ، چندار و بخش مرکزی است و ۵ شهر شامل شهرهای جدید و هشتگرد ، کوهسار ، چهار باغ و گلسار می باشد.

علاوه بر طبیعت زیبا و شگفت انگیز ، وجود تپه های متعدد در بخش های مختلف شهرستان ساوجبلاغ نشان دهنده این است که این شهرستان دارای پراکندگی های استقراری در تپه های مختلف از هزاره پنجم پیش از میلاد تا دوران اسلامی است. حفاری های باستان شناسی صورت گرفته در تپه ها و محوطه های باستانی همچون مو شلان تپه ، تپه گجیان ایغربلاغ و خوروین نشانگر سابقه استقرار و سکونت انسان از هزاره های پنجم و چهارم پیش از میلاد تا هزاره های اول پیش از میلاد در این شهرستان است.

نکته قابل ملاحظه آنکه سلاطین صفوی با توجه به نزدیکی ساوجبلاغ به قزوین که پایتخت اول صفویان محسوب می شد توجه خاصی به این منطقه داشتند و همین امر سبب شد تا صفویان در ساوجبلاغ بناهای عام المنفعه ساختند که بنای اولیه مسجد، حسینیه و پل شاه عباسی در روستای برغان از جمله آن هاست. شاید تعجب کنید که این شهرستان در کنار طبیعت چشم نوازش دارای ۱۲۰ اثر تاریخی است که از این میان می توان به تپه و کاروانسرای ینگی امام ، برج آرامگاهی کردان ، حسینیه برغان ، امامزاده عبدالقهار (ع) ورده ، امامزاده یحیی (ع) دوز عنبر ، پل تاریخی برغان و امامزاده موسی (ع) آجین دوجین به عنوان شاخص ترین آثار تاریخی این شهرستان اشاره کرد. این شهرستان زیبا و تاریخی به دلیل عبور بزرگراه تهران – قزوین و نزدیکی آن به کلانشهرهای تهران و کرج دارای موقعیت ممتازی از نظر جذب گردشگر است. این شهرستان دارای ۶ روستای هدف گردشگری و ۵ منطقه نمونه گردشگری است که در آینده به یکی از مراکز زیبای گردشگری استان تبدیل خواهد شد.

 

 

وجه تسمیه نام ساوجبلاغ

ساوجبلاغ یک لغت ترکی به معنای چشمه سرد است و این نام ، به خوبی نشان دهنده طبیعت شگفت انگیز ، سرسبز و پر از رودخانه ها و چشمه های این منطقه است.

 

 

تاریخچه ساوجبلاغ

ساوجبلاغ ابتدا یکی از بخشهای شهرستان کرج بود که با تصویب هیئت وزیران در سال ۱۳۶۸ تبدیل به شهرستان گردید و از دو بخش مرکزی و طالقان تشکیل شد.

نام ساوجبلاغ از زبان ترکی آذری به معنای سرزمین چشمه‌های آب سرد با تاریخ، فرهنگ و مدنیت هفت هزار ساله و مشاهیر نام‌آور و رسوم دیرپا و ریشه دار گره خورده‌است. سرزمین خاندان‌های علمی آل طالقانی سادات و غیر سادات، آل صالحی، آل برغانی، آل حکمی، آل رفیعی، آل میرحبیب، آل میرعرب شاه، آل شهید ثالث، آل علوی شهید، آل فشندی و آل نحوی که با تأسیس مدارس علمیه صالحیه، سردار، نواب و التفاتیه در شهر قزوین، مدرسه شاهزاده خانم در تهران و سرودن اشعار در مدح اهل بیت (علیهم السلام)، خدمات فراوان علمی و فرهنگی به ایران و اسلام کرده‌اند. وجود آرامگاه حدود پنجاه تن از امامزادگان در محدوده شهرستان ساوجبلاغ گویای علاقه ساوجبلاغی‌ها به مذهب تشیع است. این امامزادگان در دو مقطع تاریخی – به هنگام حکومت علویان در طبرستان و طالقان و به هنگام حضور حضرت امام رضا در خراسان – وارد ساوجبلاغ شدند تا با گذر از این منطقه به نواحی یاد شده برسند که به وسیله امویان و عباسیان جان باختند.

 

 

[tour_carousel title=”تورهای ساوجبلاغ” title_underline=”on” description_words_limit=”20″ tour_category_ids_condition=”IN” tour_ids=”3437,2105″ slides_number=”2″ show_categories=”on” arrow_style=”light” order=”DESC” orderby=”date”]

 

جغرافیا

وضعیت جغرافیایی این شهرستان به سه منطقه کوهستانی ، کوهپایه ای و دشت تقسیم شده است که کوه ها در بخش شمالی قرار دارند.

بخش کوهپایه ای این منطقه بین کوهستان و دشتی زیبا حایل شده که چشم هر گردشگری را به خود جذب می کند و دشت های این منطقه نیز دارای باغ های زیبایی است که فضایی آرام و دل انگیز را برای گردشگران داخلی وخارجی فراهم می کند.

شهرستان ساوجبلاغ از ارتفاع ۱۱۶۰ متر در جنوب غرب تا ۳۷۰۰ متر (قله سیاه بند) در شمال شرق گسترده شده‌است. در بین این دو منطقه، دشت نسبتاً وسیع و زمین‌های تپه ماهوری و کوه‌های مرتفع همراه با دره‌های عمیق قرار گرفته که به لحاظ توپوگرافی شاهد تنوع زیادی در منطقه هستیم. قسمت عمده‌ای از بخش چندار در منطقه کوهستانی و بخش‌های مرکزی و چهارباغ در منطقه دشت و زمین‌های تپه ماهوری واقع شده‌اند.

 

موقعیت مکانی

در حال حاضر ساوجبلاغ شامل بخش‌های مرکزی (به مرکزیت هشتگرد)، چهارباغ (به مرکزیت شهر چهارباغ) و چندار (به مرکزیت کوهسار)می‌باشد.

بخش مرکزی شهرستان ساوجبلاغ
– دهستان سعیدآباد
– دهستان هیو
شهرها: هشتگرد و شهر جدید هشتگرد و چهارباغ وگلسار (ششمین شهر ساوجبلاغ با نام قدیمی سیف آباد)

بخش چندار
– دهستان برغان
– دهستان چندار
شهر: کوهسار

بخش چهارباغ
شهر: چهارباغ

– دهستان چهاردانگه
– دهستان رامجین

 

 

اقلیم

ارتفاعات البرز مهمترین نقش را در شکل گیری اقلیم های استان بعهده دارند. استان البرز در فصول سرد سال متاثر از سیستم های شمالی و شمال غربی و غربی به ویژه جنوب غربی بوده و ریزش های آن متاثر از فعالیت این سیستم ها می باشند. بارندگی های این منطقه از ماههای آبان و آذر آغاز و تا اواسط اردیبهشت ماه ادامه می یابد.

استان البرز از نظر اقلیمی دارای تنوع زیادی می باشد به گونه ایی که از اقلیم بیابانی در قسمتهای جنوبی شروع و تا اقلیم های نیمه مرطوب و مرطوب در قسمتهای شمالی ادامه پیدا می کند.

 

 

محصولات کشاورزی

این شهرستان دارای روستاهای زیادی است و محصولات کشاورزی فراوانی دارد. میوه‌های آلو شابلون روستای سنقرآباد و گیلاس روستاهای فشند و آردهه و توت ولیان کیفیت بالایی دارد.

 

 

صنایع دستی

مهم ترین صنایع دستی ساوجبلاغ کوزه سازی و گلدان سازی است که درتمام استان البرز رونق دارد. از دیگر صنایع دستی ساوجبلاغ می توان به بافته‌داری، گلیم‌بافی، دوخت سنتی، عروسک‌بافی، سراجی‌دوزی، معرق، قلمکاری، نقاشی روی چرم، سفال و منبت کاری اشاره کرد.

کارگاههای فعال در شهرستان ساوجبلاغ شامل کارگاه ساخت سازهای سنتی، کارگاه تراش سنگهای قیمتی، کارگاه مصنوعات چرمی، کارگاه سفال و سرامیک، کارگاه شیشه نسوز، کارگاههای احجام چوبی و صنایع دستی می شوند.

قدیمی ترین نمونه های سفال کشف شده در منطقه موشلان، اسماعیل آباد و خورین ساوجبلاغ است که در موزه ملی ایران باستان و موزه های خارج از کشور مانند موزه لوور فرانسه می باشد. این نمونه ها که قدمت ۳۵۰۰ ساله دارد، نشان از این دارد که این شهرستان از پیشگامان عرصه هنر بوده است.

 

 

آثار تاریخی و دیدنی

محوطه‌های باستانی شهرستان ساوجبلاغ مهم‌ترین مناطق مذهبی و تفریحی در این شهرستان، امامزاده بی بی سکینه خاتون و درخت ۲۵۰۰ ساله روستای سنقرآباد، امامزاده عبدالقهار (روستای ورده (البرز)) و روستای برغان است.

در لیست ذیل فهرست قبور امامزاده‌های شهرستان ساوجبلاغ و نظر آباد آورده شده است :

• امامزاده بی بی سکینه خاتون (سنقرآباد- البرز)
• امامزاده عبدالقهار(ورده (البرز))
• امامزاده بی بی سکینه (ورده (البرز))
• امامزاده هادی و علی النقی (ینگی امام)
• امامزاده علی‌اکبر (کردان)
• امامزاده بیبی قزلر (ولیان)
• امامزاده موسی کاظم (برغان)
• امامزاده عبدا… صالح (چندار)
• امامزاده موسی (خوروین)
• امامزاده اظهرالدین (ایقربلاغ)
• امامزاده هفت تن (آجین دوجین)
• امامزاده یوسف (وشگین)
• امامزاده یحیی (آجین دوجین)
• امامزاده جعفر (هشتگرد)
• امامزاده بیبی نسا (کردان)
• امامزاده شعیب رامجین
• امامزاده سه تن (طاهر، مطهر، مظفر) فشند
• امامزاده اسماعیل (رامجین)
• امامزاده زبیده خاتون (برماچشمه)
• امامزاده سلیمان (خور)
• امامزاده هاشم (عرب آباد کوهه)
• امامزاده موسی (سیراب. هیو)
• امامزاده جواد (قاسم‌آباد آقا)
• امامزاده یحیی (دوزعنبر)
• امامزاده اسماعیل (زکی آباد)
• امامزاده محمد (دنگیزک)
• امامزاده ابوالحسن (مسکین آباد)

 

 

جاذبه‌های گردشگری ساوجبلاغ

جاذبه های گردشگری ساوجبلاغ بسیار زیاد است که در ادامه به بخشی از آنها می پردازیم:

 

برج آرامگاهی روستای کردان

گردشگرانی که به دیدن بناهای تاریخی علاقه‌ دارند محال است به ساوجبلاغ سفر کنند و از این بنای متعلق به قرن ۷ هجری که در ۱۰ کیلومتری هشتگرد در روستای کردان واقع شده، بازدید نکنند. این اثر تاریخی دارای پلانی مدور همراه با شیار در قسمت بیرونی و پلانی هشت ضلعی در داخل بوده، مدفن امامزاده حسین (ع) از نوادگان امام زین العابدین (ع) است. برج آرامگاهی روستای کردان در تاریخ ۱۳۸۰/۲/۲۵ به شماره ۳۸۲۸ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.

 

 

بنای امامزاده جعفر هشتگرد

بنای تاریخی امامزاده جعفر (ع) در جنوب شهر هشتگرد قرار دارد. این امامزاده نیز مانند دیگر بناهای آرامگاهی، ایوانی رو به شمال دارد و اطراف آن دارای طاق‌نماهایی است. گنبد بنا دو پوسته است که پوسته خارجی از بین رفته، ساخت این بنای آجری به دوره صفوی برمی گردد.

 

 

بقعه بی بی سکینه سنقرآباد

در روستای سنقرآباد بخش چهار باغ، بنای بسیار زیبایی وجود دارد که در دوره صفویه احداث شده است. بنا دارای ایوان رفیع در بخش شمالی و طاق نماهایی در اطراف است و گنبد مخروطی به آن جلوه ویژه‌ای بخشیده است. این بنا مدفن نوادگان امام موسی کاظم (ع) است.

 

 

منطقه سیراب هیو

در بخش مرکزی منطقه میان کوهی شهرستان ساوجبلاغ، روستای هیو قرار دارد. این روستا دارای آثار تاریخی  و طبیعی مانند آسیاب و حمام و قلعه تاریخی است. همچنین دارای منطقه بسیار زیبایی بنام سیراب است که از چشمه سار و دره بسیار زیبا با طبیعت چشمگیری برخوردار است. این منطقه تفرجگاه محلی ها و مسافران زیادی است که در بهار و تابستان زمان مناسبی برای مسافرت به این منطقه می باشد.

 

 

پیر چنار روستای کردان

گردشگرانی که به روستای کردان سفر می کنند، درخت هزار ساله چنار این روستا را که در خانه ای زیبا قرار گرفته، هرگز از یاد نمی برند. قطر این درخت حدود ۵ متر است. البته از این گونه درخت ها در منطقه بسیار وجود دارد.

 

 

روستای برغان

کافیست ۱۳ کیلومتر از کرج دور شوید تا به روستای برغان برسید. برای رسیدن به برغان دو مسیر وجود دارد یا از کرج – رجایی شهر، جاده آتشگاه به سمت این روستا بروید و یا از بزرگراه کرج – قزوین پس از کردان به سمت برغان بروید. بافت این روستا قدیمی بوده، دارای باغ‌های بسیاری است که در تمام فصول سال به ویژه بهار و تابستان می‌تواند پذیرای گردشگران باشد. آثار بی‌نظیر حسینیه اعظم (با تعزیه قدیمی که در ایام محرم در آن برگزار می‌شود)، پل تاریخی برغان، چنار کهن مسجد جامع، درخت پیر سپیدارک و تپه باستانی قلعه کش‌کلا در برغان جای گرفته‌اند. بازار برغان هم در زمره قدیمی‌ترین بازارهای استان است که در گذشته مرکز تجارت محصولات کشاورزی، پنبه و نظایر آن بوده است. در سفر به برغان خرید آلوی برغان را فراموش نکنید هرچند گردو، عسل، توت، گوجه برغان و لبنیات هم از سوغات معروف این منطقه هستند. این روستا جزو روستاهای هدف گردشگری کشور است.

 

 

آسیاب حاج رحیم ، روستای هیو

آسیاب حاج رحیم در روستای هیو، در معبر اصلی روستا واقع شده است. این اثر تاریخی در واقع آسیابی قدیمی است که در زمره آسیاب‌های آبی تنوره‌دار قرار می‌گیرد. بخشی از کانال آب و تنوره و اتاقک این اثر هنوز باقی مانده‌اند. مصالح این بنا از سنگ و آجر است. این روستا به داشتن تعداد زیادی آسیاب شهرت دارد.

 

 

پل روستای بانو صحرا

این پل که در دو کیلومتری شمال غرب روستای کردان قرار گرفته از آثار دوره صفویه است. مصالح به کار رفته در پل ، سنگ و آجر همراه با ملات آهک است. بخشی از چشمه طاق و پایه‌های پل باقیمانده است. این پل تا اواخر دهه ۵۰ محل ارتباط دو طرف رودخانه بوده که در پل‌سازی جدید بخش‌هایی از آن از بین رفته است. حمام قدیمی روستا همزمان با پل ساخته شده است.

 

 

محوطه باستانی ینگی امام

این محوطه باستانی در بخش مرکزی در روستای ینگی امام و در کنار مجموعه‌ای شامل کاروانسرا و بنای آرامگاهی قرار گرفته است. بر اساس کاوش‌های باستان‌شناسی که طی دو فصل و در سال‌های اخیر انجام شده آثاری از دوره میانی اسلامی در سطوح آن کشف شده است. البته در بخش میانی تپه آثار قلعه تاریخی کشف گردید که با توجه به توسعه منطقه طی این دوران حائز اهمیت است.

 

 

کاروانسرای ینگی امام

قدمت این کاروانسرا که در ابتدای جاده هشتگرد و ۱۰۰ قدمی جاده کرج – قزوین در روستایی به همین نام قرار گرفته و به دوره صفویه باز می‌گردد و در گذشته در مسیر ری و قزوین برای استراحت مسافران ساخته شده است. تپه باستانی ینگی امام در نزدیکی این کاروانسرا قرار دارد. بنا چهار ایوانی و دارای ۲۴ حجره است. همچنین فضای شترخان در سراسر بنا تعبیه شده است.

 

 

امامزاده زبیده خاتون (س) روستای خور

در شمال غربی روستای خور از بخش مرکزی ساوجبلاغ منطقه‌ای به نام بر چشمه وجود دارد که در دامنه کوه آن می‌توان چشمه، کوره آهک‌پزی قدیمی و بقعه‌ای متعلق به دوره ایلخانی را مشاهده کرد، این بقعه را زبیده خاتون می‌نامند. بنای سنگ و گچی این امامزاده که در نوع خود دیدنی و کم نظیر است بر پلانی هشت ضلعی ساخته شده است.

 

 

روستای سنج و سیبان دره

این روستا نیز همانند سایر روستاهای ساوجبلاغ همچنان بافت سنتی خود را حفظ کرده است. روستای سنج به دلیل بافت معماری خانه‌های آن که دیوارهای گلی و سقف‌های چوبی با در و پنجره‌های ارسی شکل دارد و نیز به واسطه داشتن آثار تاریخی و طبیعی، قرار گرفتن در دل کوهستان در کنار باغات و رودخانه‌ها مناظر بدیع و چشم‌نوازی را برای گردشگران و دوستداران طبیعت ایجاد کرده است.

 

 

آبشار روستای سنج (آبشار خور)

در حال تکمیل است.

 

 

امامزاده سلیمان (ع) روستای خور

این امامزاده بر روی تپه‌ای در وسط روستای خور قرار دارد. قدمت بنای امامزاده به دوران ایلخانی بر می‌گردد که در دوران صفویه و قاجاریه الحاقاتی به آن افزوده شده است. مصالح بنا از سنگ با ملاط گل و گچ و نوع پوشش آن از نوع گنبد مخروطی است.

 

 

امامزاده شعیب (ع) روستای رامجین

در روستای رامجین بخش چهار باغ دو بنای آرامگاهی وجود دارد که شامل امامزادگان شعیب و کمال‌الدین است. قدمت این بناها مربوط به دوره صفوی بوده و پلان معماری آنها از نوع تک ایوانه با گنبد مخروطی با مصالح خشت و آجر است که در سال‌های اخیر مرمت شد.

 

 

قلعه روستای قاسم آباد گرجی

از روستاهای جنوبی ساوجبلاغ می توان به قاسم آباد گرجی اشاره کرد که از معدود روستا قلعه های منطقه به شمار می رود. بافت قدیمی این روستا به ویژه فرم معماری و فضاهای مسکونی آن در نوع خود جالب است. بافت اولیه و قدیمی روستا به شکل قلعه و شامل یک حصار پیرامونی و فضاهای معماری از جمله منازل مسکونی است که در درون حصار شکل گرفته اند هر چند امروز هم در تعدادی از خانه های آن سکونت وجود دارد اما خانه های مردمان آن به بیرون از قلعه منتقل شده و از مجموعه بنا هم در حال حاضر حصار، سردر ورودی و تعدادی از خانه های بدون گنبد و پوشش باقی مانده است.

 

 

آبشار روستای سیرود

آبشار روستای سیرود در بخش چندار واقع شده و از دیدنیهای زیبا در این منطقه به شمار می رود.

 

 

روستای وَردِه

مگر می‌شود از ساوجبلاغ سخن گفت و از این روستای زیبا که در ۱۵ کیلومتری شمال غربی شهر کوهسار در ضلع شمال اتوبان کرج قزوین قرار دارد یاد نکرد! بافت تاریخی و بکر این روستا آثاری نظیر حمام تاریخی (دوره قاجار)، آسیاب قدیمی، دو بقعه به نام‌های امامزاده عبدالقهار (ع) و بی‌بی سکینه (س) را در خود جای داده است و به دلیل وجود رودخانه، کوهستان و چشمه‌های منحصر به فرد، پذیرای بسیاری از گردشگران علاقمند در فصل‌های مختلف سال است. هر چند توصیه می‌شود در ۶ ماه اول سال از این روستا بازدید کنید اما پاییز هزار رنگ این منطقه هم دیدنی و به یاد ماندنی است. محوطه این روستا نیز از سوی سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران مورد بهسازی، ساماندهی و زیباسازی قرار گرفته است.

 

 

امامزادگان هادی و علی النقی (ع) و امامزاده عبدالقهار روستای وَردِه

در روستای ورده بقعه‌ای هرمی شکل متعلق به دوره ایلخانی قرار دارد که مربوط به امامزادگان هادی و علی النقی (ع) است. مصالح بکار رفته در این بنا کاشی کاری هفت رنگ با رنگ های لاجورد و سبز و خطوط کوفی و آجر با گچ و دارای گنبد رک است.

در کنار این بنا تعدادی چنار کهنسال قرار دارد. رودخانه پر آب ورده که از میان روستا و کنار بقعه می‌گذرد، در مجموع طبیعت زیبا و بکر روستا را در ذهن تداعی می‌کند.

علاوه بر این، امامزاده عبدالقهار (ع) هم با گنبد هرمی ساخته شده از جنس ملاط آجر با گچ موقعیت گردشگری مناسبی دارد. این بنا دارای درهای قدیمی ارسی است و در داخل آن دست نوشته‌هایی از زائران به یادگار مانده که مربوط به دوره قاجار است.

 

 

امامزاده بی بی خاتون (س)

بنای امامزاده در منطقه چندار در مسیر روستای ورده قرار دارد. سمت راست جاده و آن طرف رودخانه می توانید سری هم به بقعه ساده سنگی امامزاده بی بی خاتون (س) در فاصله یک کیلومتری امامزاده عبدالقهار (ع) در دامنه کوه بزنید.

 

 

استفاده از مطالب با ذکر منبع آزاد است.