گردشگری جهرم که به عنوان شهر نخلهای فارس شهرت دارد از گردشگری های زیبای استان فارس می باشد. شهرستان جهرم، در ۱۹۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد.
گردشگری جهرم در یک نگاه
شهرستان جهرم با وسعت ۵ هزار و ۶۲۹ کیلومتر مربع در ۱۹۰ کیلومتری جنوب شرقی شیراز قرار دارد. این شهرستان از شمال با شهرستان‌های سروستان و کوار، از شرق با شهرستان فسا، از جنوب شرقی با شهرستان زرین دشت، از جنوب با شهرستان لار و از غرب با شهرستان های قیر و کارزین و فیروزآباد هم مرز است.
جهرم یا کهرم به معنای جای گرم است و به استناد نوشته های استخری، ابن بلخی و حمداله مستوفی جهرم قلعه ای بزرگ معروف به خورشاه داشت که فاصله آن تا شهر پنج فرسخ بود. بانی این قلعه خورشه یا خورشاه عامل خلفای بنی امیه در جهرم بود که بعدها به همت خواجه نظام الملک وزیر مشهور سلجوقیان تعمیر و مرمت شد.
این شهرستان علاوه بر ویژگی های تاریخی و مذهبی دارای جاذبه های طبیعی همچون آبشار خفر چشمه آب گرم سیمکان است که با فضا سازی بسیار زیبا توسط سازمان میراث فرهنگی پذیرای گردشگران است.
پوشش گیاهی شامل درختان وسیع و فراوان مرکبات و خرمای مشهور شاهانی نیز از امتیازات گردشگری این شهرستان است. آب و هوای گرم آن دارای بهار و پاییزی سبز و رنگارنگ است.
تاریخچه جهرم
جهرم از شهرهای بسیار قدیمی ایران است که نام قبلی آن گهرم بوده‌است. به روایت مورخان و محققان تاریخ شهر جهرم به سده چهارم قبل از میلاد می‌رسد. روایت شاهنامه فردوسی از آبادانی جهرم در دوره هخامنشی و ساسانی حکایت می‌کند. فردوسی در شاهنامه نام دلاور ایرانی یعنی گهرم بر آن نهاده‌است. هم چنین در تاخت و تاز اسکندر از جهرم نام برده می‌شود و این شهر را در عصر پادشاهی بهرام گوردشتی بی آب می‌خواند. جهرم یا گهرم به معنی جای گرم است. به استناد نوشته‌های استخری، ابن بلخی و حمدالله مستوفی، جهرم قلعهٔ بزرگ، معروف به خورشه و خورشاه داشت که فاصله آن تا شهر، پنج فرسخ بود. بانی این قلعه، خورشه، عامل خلفای بنی‌امیه در جهرم بود. این قلعه بعدها به همت خواجه نظام الملک وزیر مشهور سلجوقیان تعمیر و مرمت شد و در آن زمان این شهر در جنوب ایران بزرگترین آبادی به حساب می‌آمد. در نهایت پس از پیروزی اعراب این شهر را جهرم خواندند. یکی از جنگ‌های اعراب و ایرانیان و شاید آخرین آن در این شهر واقع گردید که تعداد کشته‌ها آنقدر زیاد بوده که کوهی در غرب جهرم محل این درگیری به کوه شهدا معروف شده‌است و دره‌ای نیز به نام دره لاشه (جسد) معروف گردیده‌است.
تاریخ جهرم قبل از اسلام
حمدالله مستوفی در نزههالقلوب می‌نویسد ” جهرم شهری وسط و از بناهای بهمن بن اسفندیار است. “ اگر چه بهمن و اسفندیار و غیره جنبهٔ افسانه‌ای داشته و سندیت تاریخی ندارد ولی توجه به اشارات تاریخی از سرنوشت دارا و اردشیر و بهرام گور و غیره و اشارات فردوسی چنین به نظر می‌رسد که جهرم در دوران قبل از اسلام دارای اهمیت مخصوصی بوده و یکی از شهرهای معتبر فارس به‌شمار می‌رفته‌است و حتی اشتهار آن در داستان‌های قدیم ایران به حدی بوده که در سرگذشتهای اسکندر و دارا نیز نامی از این شهر به میان می‌آید؛ و بطور خلاصه از داستان‌های اشاره شده در شاهنامه و دیگر منابع تاریخی چنین بر می‌آید که جهرم در ان زمان در بین شهرهای فارس، به صورت دژی مستحکم و نقطه سوق‌الجیشی پراهمیتی بوده و در تمام داستان‌های مربوطه، آخرین موضع حفاظتی در خط عقب‌نشینی بوده‌است؛ و آثار بناهای مشهور به قلعه گبری که در دامنه کوههای جنوبی و شمال غربی شهر هنوز باقی است نام برد که به سبک معماری ساسانی ساخته شده‌است.
جهرم بعد از اسلام
بنا به نوشته مورخ اسلامی، ابن اشیر، این شهر در سال ۲۳ هجری توسط ساربه بن رنیم، سردار عرب فتح شده‌است. به استناد نوشته‌های استخری، ابن بلخی و حمد اله مستوفی، جهرم قلعه‌ای بزرگ معروف به خورشه و خورشاه داشت که فاصله آن تا شهر پنج فرسخ بود. بانی این قلعه خورشه، عامل خلفای بنی امیه در جهرم بود که بعدها به همت خواجه نظام الملک و وزیر مشهور سلجوقیان تعمیر و مرمت شد.
دوره صفویه
در دوره صفویه با توجه به اینکه علاقه خاصی در ایجاد بناهای عام‌المنفعه داشته‌اند ولی جهرم چندان مورد توجه قرار نگرفت، ولی در قرن هشتم هجری غرس درخت خرما و بهره‌برداری از آن آغاز گردید و مردمان جهرم به اندازه کافی در امور زراعت و باغداری پیشگام شدند و بعد از کاشت سطح وسیعی از اراضی با نهال خرما نتیجه مطلوبی از آن بدست آوردند. به‌طوری‌که می‌توان گفت در اواخر دوره صفوی و اوایل زندیه دوره شکوفایی آن در زمینه باغداری به خصوص کاشت درخت خرما بوده‌است.
دوره قاجار
در دوره قاجاریه و به دست حکمران این شهر شروع به ساخت بناها و مکان جهت امور شهری از جمله ساخت بازار سرپوشیده و همچنین کاروانسراهای متعدد و توسعه شهر اقدام می‌شود.
تاریخ معاصر جهرم
شهرستان جهرم از معدود شهرهایی بود که جرقه‌های انقلاب اسلامی در آن از اوایل آغاز نهضت سید روح‌الله خمینی در سال ۱۳۴۲ زده شد، به‌طوری‌که حکومت پهلوی مجبور شد نام جهرم را جزء یازده شهری قرار دهد که در آن حکومت نظامی اعلام کرد و در این میان هدایت و رهبری مردم جهرم توسط حسین آیت‌اللهی نقش بسزایی داشت. در این ایام مداحی تاریخی غلامرضا صحرائیان موجب شعله‌ور تر شدن این اعتراضات گردید. در جریان تظاهرات مردم جهرم در دورهٔ انقلاب اسلامی ۱۱ نفر کشته شدند. در تاریخ دهم فروردین ۱۳۵۷ مردم جهرم به خاطر چهلم مردم تبریز قیام کردند؛ و به دنبال این واقعه چهل روز بعد مردم ۲۱ شهر ایران تظاهرات گسترده‌ای را به خاطر بزرگداشت چهلم کشته شدگان جهرم انجام دادند.
[tour_carousel title=”تور محور ساسانی” title_underline=”on” description_words_limit=”20″ tour_category_ids_condition=”IN” tour_ids=”2094″ slides_number=”1″ show_categories=”on” arrow_style=”light” order=”DESC” orderby=”rand”]
جغرافیا
جهرم یکی از شهرستان‌های تابعهٔ استان فارس می‌باشد که در نیمه جنوبی استان واقع شده‌است. این شهرستان ۵۴۳۶ کیلومتر مربع وسعت دارد و از شمال به شیراز و سروستان، از شرق به فسا و داراب، از جنوب به لار و قیر و کارزین و از مغرب به فیروزآباد محدود شده‌است. این شهرستان در عرض جغرافیایی ۲۸ درجه و ۱۹ دقیقه تا ۲۹ درجه و ۱۰ دقیقه شمالی و طول جغرافیایی ۵۲ درجه و ۴۵ دقیقه تا ۵۴ درجه و ۴ دقیقه شرقی قرار گرفته‌است. چهره طبیعی این شهرستان کاملاً کوهستانی و مرتفع می‌باشد. حدود یک پنجم وسعت شهرستان جهرم دشت و چهار پنجم بقیه ارتفاعات است. این ارتفاعات بخشی از چین خوردگی زاگرس بوده و جهت اغلب کوه‌ها به تبعیت از سلسله کوههای زاگرس جنوبی قرار گرفته و شاخه‌هایی از آن این شهرستان را محصور کرده‌است. ارتفاع متوسط مرکز این شهرستان حدود ۱۰۵۰ متر و بلندترین نقطه آن قله سفیدار بین بخش خفر و سیمکان حدود ۳۱۷۰ متر و پست‌ترین نقطه آن حدود ۸۵۰ متر در بخش سیمکان از سطح دریا ارتفاع دارد. رودخانه قره آقاج سیمکان از رودخانه‌های منطقه است. هوای شهرستان جهرم به‌طور کلی گرم و در نواحی کوهستان معتدل بوده و جمعیت شهرستان جهرم در سرشماری سال ۱۳۹۵ برابر با ۲۲۸۵۳۲ نفر بوده‌است. مردم منطقه به زبان فارسی یا گویش‌های محلی سخن می‌گویند و مسلمان و شیعه مذهب هستند. شهرستان جهرم شامل چهار بخش مرکزی، خفر، سیمکان و کردیان است. مرکز این شهرستان جهرم می‌باشد.
- بخش مرکزی
- دهستان جلگاه
- دهستان کوهک
شهرها: جهرم
- بخش خفر
- دهستان خفر
- دهستان راهگان
- دهستان سفیدار
- دهستان علی‌آباد
- دهستان گل‌برنجی
شهرها: باب انار، خاوران
- بخش سیمکان
- دهستان پشت‌پر
- دهستان پل به بالا
- دهستان پل به پائین
شهرها: دوزه
- بخش کردیان
- دهستان علویه
- دهستان قطب‌آباد
شهرها: قطب‌آباد
وضعیت اقلیمی
طبق اطلاعات مربوط به ایستگاه کلیماتولوژی شهر جهرم در یک دوره ۲۴ ساله می‌توان گفت که سردترین ماه سال، دی‌ماه با میانگین درجه حرارت ۱۰٬۴۲ درجه سانتیگراد و گرم‌ترین ماه سال، تیرماه با میانگین ۳۳٬۱۶ درجه سانتیگراد می‌باشد. درجه حرارت متوسط سالیانهٔ این شهرستان ۲۱٬۷۸ درجه سانتیگراد است.
جاذبه‌های گردشگری جهرم
جاذبه های گردشگری جهرم بسیار زیاد است که در ادامه به بخشی از آنها می پردازیم:
بازار سرپوشیده جهرم (زندیه) (Jahrom Arcade)
بازار جهرم یکی از بناهای زیبای اواخر دوره زندیه می باشد .از این بنا به عنوان خواهر دو قلوی بازار وکیل شیراز نام برده می شود. بازار از نوع بازارهای صلیبی است که چهارسوق زیبایی در وسط آن خودنمایی می کند. این بنا دارای چندین کاروانسرا ، مسجد و حمام متصل به خود می باشد. حاج محمد حسین خان جهرمی حاکم جهرم (متولد۱۲۵۶ ه.ق) این اثر را به یادگار گذاشته است.
مسجد و مدرسه خان (Khan Mosque and School)
این اثرمربوط به دوره صفویه در غرب شهر جهرم قرار گرفته و مصالح ان از خشت،گل، آجر،سنگ و گچ می باشد.بانی ان شخصی است به نام حاج محمد حسن خان. این بنا حدود ۲۰۰ سال قبل توسط یکی از افراد خاندان موسس ان تعمیر گردیده که تاریخ تعمیر انبا حروف ابجد باشعر بر سنگی نوشته شده و بالای درب ورودی مدرسه نصب گردیده و هم اکنون تعدادی از طلاب و مدرسین همه روزه در مدرسه مشغول تحصیل و تدریس اند .مسجد خان از بناهای دوره صفویه که ساختمان اجری این مسجد که در کنار ساختمان مدرسه خان واقع شده است،بر اساس سنگ نوشته در ورودی ،از اثار ساخته شده در دوره شاه سلیمان دوم صفوی است که توسط حاجی سلیمان بیگ ذوالقدر جهرمی ساخته شده که ساختمان مسجد شامل شبستانی ساده با طاق های متعدد است که فاقد تزیینات و کاشی کاری است.
قدمگاه (آتشکده) (Ghadamgah)
این اثر در جنوب شهر جهرم بر فراز تپه ای واقع شده به طوری که چشم هر بیننده ای را به خود جذب می کند. این ساختمان به قدمگاه و اتشکده نیز معروف است. بر اساس کاوش های به عمل آمده این ساختمان را از بناهای بعد از اسلام می دانند. قدمگاه متعلق به دوره ساسانیان بوده و در سال های اخیر توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری مرمت و بازسازی شده است.
غار سنگ شکنان (Sangshekanan Cave)
غار سنگ شکنان به عنوان بزرگ ترین غار دست ساز جهان مطرح است. معماران و حجاران از سنگ های کوه های جنوب شرقی جهرم آثاری بدیع و گران بها به یادگار گذاشته اند. ستون های سنگی غار به شکلی کاملاً مهندسی سقف را نگه داشته است که نشان از توان بالای استادان و حجاران جهرمی در مهندسی معدن سده های پیشین می باشد.
شاهزاده فضل بن موسی بن جعفر (Tomb of Fazl ibn Musa ibn Ja’far)
این آرامگاه زیارتگاهی است منسوب به یکی از فرزندان امام موسی بن جعفر(ع) است.ساختمان این زیارتگاهشامل بقعه ای کوچک وساده است که درون ان فاقد تزیینات و کاشی کاری است. این زیارتگاه دارای گنبد اجری ساده و بلندی است. سنگ قبر این امامزاده در سال ۸۰۶ ه.ق به دستور سلطان محمد سلجوقی در اصفهان ساخته شده و به جهرم انتقال داده شده است. ساختمان زیارتگاه نیزمربوط به قرن نهم هجری است.
دروازه پیرشبیب (Pirshabib Gateway)
ازآثار تاریخی دوران قاجاریه که در داخل شهر جهرم واقع شده است این بنا دارای دالانی با سقف گنبدی است که عرقچین و مقرنس کاری پوشش درونی آن را تشکیل می دهد. ارتفاع گنبد تا کف موجود ۵ متر می باشد بر فراز این دروازه کتیبه ای تعبیه شده که تاریخ ۱۲۶۸ ه.ق بر روی آن حک شده است.در طرف راست این اثر نیز دو فضای چلیپا شکلی وجود دارد که به امامزاده پیر شبیب مشهور است.
چهارطاقی آتشکده قطب آباد (Four Arched of Qotbabad)
در ابتدای مسیر قطب آباد جهرم به زاهد شهر فسا ودر حدود ۲۰ کیلومتری آن در طرف راست جاده وبر فراز تپه ای بنایی از دوره ساسانیان پابرجاست .این چهار طاقی نسبتا سالم است وفقط قسمتی از سقف گنبدی شکل آن فرو ریخته است .
قلعه مهرک (Mehrak Castle)
این مجموعه متشکل از یک استخر قدیمی وخرابه های حصار قلعه است .از آثارتاریخی یاد شده چنین بر می آید که این قلعه دیوارهای پهن وچهار برج داشته است. قدمت تاریخی این اثر به دوران نوشزاد (دوران ساسانی ) منسوب است .
قلعه قبر (Qabr Castle)
این قلعه در۵۰ کیلومتری شهرجهرم وبر بالای کوهی به ارتفاع ۴۰۰ متر واقع شده است .قلعه این کوه به ارگ اول موسوم است ارگ اول تا دامنه کوه سه کیلومتر فاصله دارد .ودرغرب آن چشمه ای کوچک وجوددارد که به چشمه دل سیاهان معروف است از پای چشمه راهی باریک پر پیچ وخم به برج قلعه قبرمنتهی می شود .
گردشگاه بونیز (Booniz Promenade)
این منطقه که درارتفاعات بخش جنوبی جهرم واقع شده است از نقاط دیدنی این شهر است. بیشتر مراجعه کنندگان این مکان را دوستداران ورزشهای کوهستانی تشکیل می دهند.
رودخانه شور جهرم (Jahrom Sour River)
این رودخانه که از شاخه ها ی مهم رودخانه مند محسوب می شود ازشاخه های فراوان تشکیل شده است که عمده ترین آن ها رودخانه جعفری (خشک رودواصل آباد ) است .شاخه های دیگر آن از کوههای شمال شهرستان فسا سرچشمه می گیرند ودرطول مسیر خود از آب مسیل های فصلی تغذیه می کند .
شهر قطب آباد (Qotb Abad City)
در۱۸ کیلومتری شهر جهرم شهری به نام قطب آباد وجود دارد که بابرخورداری ازچشم اندازهای طبیعی و باغهای فراوان مرکبات یکی از گردشگاه های مهم شهرستان جهرم به حساب می آید.
مسجد جامعه جهرم (Jahrm Jame Mosque)
ازمساجدقدیمی دوره ی صفویه درجهرم است .ازساختمان قدیمی آن تنها شبستان جنوبی باقی مانده و دیگربخش های آن جدید می باشد .در جلوی این شبستان در راهرو محراب سنگی قدیمی قرار دارد که بر قطعه سنگی بر فراز آن سوره های حمد توحید ونام های خداوند نگاشته شده است .
امامزاده حمزه (ع) (Imamzadeh Hamzeh)
امام زاده موسی بن جعفر مشهور به حمزه (ع)ازفرزندان امام هفتم امام موسی کاظم (ع) می باشد.ضریح قلمکاری شده توسط حاج احمد رحمانی لاری درسال ۱۴۱۱ هجری قمری برمزار ایشان قرارداده شده است.
امامزاده حسین (ع) (Imamzade Hossein)
حرم مطهر امام زاده حسین (ع)درجنوب غربی شهر جهرم قرار دارد .ویکی از نوادگان امام هفتم امام موسی کاظم (ع) است .بقعه دارای دو گلدسته وگنبدی مخروطی شکل باتزیینات کاشی معرق زیبا است .